http://www.sztetl.org.pl/



Początki Krynicy, sięgające XVI w., związane są z kolonizacją wołosko-ruską terenów Beskidu Sądeckiego. Pierwsza historyczna wzmianka na temat miejscowości pochodzi z dokumentu nadania sołectwa Dankowi z Miastka (obecnie Tylicza), wydanego przez biskupa Samuela Maciejowskiego w 1547 r.^[1.1] Przy okazji tego zapisu pojawia się nazwa „Krzenycze” – pierwotna nazwa Krynicy.

Krynica, jako część tzw. „państwa muszyńskiego”^[1.2] należącego do biskupów krakowskich, dzieliła jego losy do rozbiorów. W 1769–1770 r. w okolicy stacjonowali konfederaci barscy. W przededniu rozbiorów w 1770 r. Krynica wraz z Sądecczyzną, podobnie jak Spisz i Podhale, pod pozorem utworzenia kordonu sanitarnego chroniącego Węgry przed epidemią dżumy, została zajęta przez oddziały cesarzowej Marii Teresy, a w 1772 r. oficjalnie weszła w skład zaboru austriackiego. W 1781 r. nastąpiła likwidacja Państwa Muszyńskiego. Dobra biskupów krakowskich przeszły pod zarząd Austrii i zostały sprzedane.

Dalszy rozwój miejscowości związany jest z odkryciem leczniczych właściwości tutejszych źródeł. Pod koniec XVIII w. urzędnik austriacki Franciszek Stix von Saubergen, świadomy bogactwa tutejszych wód mineralnych, postanowił utworzyć uzdrowisko. W 1793 r. wykupił parcele wokół źródeł i zbudował pierwsze obiekty zdrojowe^[1.3]. Już w 1803 r. Krynica otrzymała urzędowy status zdrojowiska.

Okres największego rozwoju miejscowości przypada na drugą połowę XIX w. oraz początek XX wieku. Związany jest z działalnością Józefa Dietla, profesora Uniwersytetu Jagiellońskiego, który stanął na czele Komisji Rządowej, opracowującej plan rozwoju uzdrowiska. W tym czasie nastąpiła znaczna rozbudowa miasta. Powstały nowe domy zdrojowe, dokonano elektryfikacji miejscowości, rozwinęła się infrastruktura turystyczna. Gwałtowny rozwój uzdrowiska przyciągał wielu kuracjuszy i wczasowiczów. Z końcem XIX w. Krynica stała się elitarnym uzdrowiskiem odwiedzanym przez wpływowe i powszechnie znane osobistości, zarówno z kręgów politycznych jak i kulturowych. W 1909 r. zbudowano połączenie kolejowe do stacji węzłowej Muszyna na linii tarnowsko-leluchowskiej. 

Pierwsza wojna światowa zahamowała rozwój uzdrowiska, jednak w okresie międzywojennym nastąpiła dalsza rozbudowa miejscowości. Na mocy rozporządzenia ministra spraw wewnętrznych z dnia 18 października 1933 r. Krynica otrzymała pełne prawa miejskie^[1.4]. Tuż przed II wojną światową liczyła ok. 6,6 tys. mieszkańców.

W latach okupacji Krynica została przeznaczona na kurort dla Niemców, toteż wysiedlono z uzdrowiska zarówno Polaków jak i Żydów. W czasie II wojny światowej miejscowość, podobnie jak Muszyna i inne przygraniczne tereny, była ośrodkiem przerzutów kurierskich na Węgry. W 1945 r. do Krynicy wkroczyła Armia Czerwona.

Okres okupacji i lata powojenne znacznie zmieniły strukturę demograficzną. Wywózka Żydów (1941), a następnie przesiedlenia Łemków (1947) niemal całkowicie wymazały te dwie grupy narodowościowe z krajobrazu miasta.

Współcześnie Krynica jest jednym z najpopularniejszych ośrodków wczasowo-uzdrowiskowych w Polsce. Od 1990 r. w mieście odbywa się Forum Ekonomiczne – spotkanie przedstawicieli środowiska biznesu, polityki, gospodarki i ekonomii. Od 1999 r. Krynica należy do powiatu nowosądeckiego województwa małopolskiego.

Nota bibliograficzna

• Krynica, red. F. Kiryk, Kraków 1994.
• Krynica-Zdrój, red. S. Mendelowski, Krosno 2008.